25 Quang Kim Phát

(Nguồn: https://hinh-anh-nui-doi-Tay-Bac) MDung

ĐỀ 4: Cảm nhận của anh/chị về hai đoạn thơ sau:

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ 

Có nhớ dáng người trên độc mộc 

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa 

(Trích Tây Tiến – Quang Dũng) 

 Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở nắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

(Trích Việt Bắc – Tố Hữu)

Bài làm

          Văn học Việt Nam từ năm 1945 đến năm 1975 đã kế thừa và phát huy mạnh mẽ những truyền thống tư tưởng lớn của văn học dân tộc. Hiện thực khốc liệt về 30 năm đấu tranh giành độc lập, những giọt nước mắt, mất mát, niềm tin và hi vọng vào một chiến thắng trong tương lai đã chắp bút cho những tác phẩm văn học mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn. Cùng tìm đến “Tây Tiến” của Quang Dũng và “Việt Bắc” của Tố Hữu, ta có thể cảm nhận rõ tinh thần lạc quan, lãng mãn và sự đồng điệu trong phong cách sáng tác của hai nhà thơ. Ở Quang Dũng, một người con của Hà Nội, ông được mọi người nhận xét là một nhà thơ đa tài, tài hoa với hồn thơ phóng khoáng. Quang Dũng đã cho ra đời một tuyệt tác thi phẩm “Tây Tiến” vào năm 1948 tại làng Phù Lưu Chanh, khi mà ông chuyển sang đơn vị khác nên nỗi nhớ về những kỉ niệm kháng chiến cùng đồng đội ở đơn vị cũ đã là nguồn cảm hứng để ông viết nên bài thơ. Còn với Tố Hữu, người con của xứ Huế mộng mơ, ông từng được nhà thơ Xuân Diệu nhận xét rằng thơ của ông cũng lãng mạn, cũng từ trái tim vọt ra như những nhà thơ khác nhưng thơ Tố Hữu thì mới có chìa khóa: cách mạng, giải phóng dân tộc, giải phóng cho người lao khổ. Việt Bắc là một trong những bài thơ điển hình. Được sáng tác vào tháng 10 năm 1954, khi cơ quan Trung ương của Đảng và Chính phủ rời Việt Bắc về Hà Nội. Tố Hữu đã cho ra đời bài thơ để cất lên tiếng ca về đạo lý thủy chung, nghĩa tình của dân tộc. Qua hai tác phẩm này, ta bắt gặp được điểm chung của hai thi sĩ khi cảm nhận về thiên nhiên, con người nơi mình từng gắn bó trong những năm tháng chiến đấu thật đẹp, đầy tính lãng mạn qua hai đoạn thơ:

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ

Có nhớ dáng người trên độc mộc

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa

(Trích Tây Tiến – Quang Dũng)

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao ánh nắng dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở nắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

(Trích Việt Bắc – Tố Hữu)

          Thiên nhiên và con người luôn là nguồn cảm hứng văn chương dồi dào cho những nhà văn, nhà thơ. Là nơi gửi gắm những tâm tư, tình cảm và triết lý nhân sinh sâu sắc. Xuất thân từ những cái nôi văn chương Việt Nam, cả Quang Dũng và Tố Hữu đều sở hữu cho mình một phong cách sáng tác thật lãng mạn, hồn thơ chạm đến đáy lòng người đọc, qua đó khắc họa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ và bức tranh sinh hoạt, lao động của con người nơi đây. Mỗi người một vẻ nhưng điểm đến cuối cùng cùa hai nhà thơ là mong muốn cất lên tiếng nói và cảm xúc của chính mình thông qua những áng thơ ca hữu tình.

          Đến với “Tây Tiến”, Quang Dũng đã khắc họa cảnh sông nước miển Tây Bắc lúc chiều buông gợi cảm giác xa vắng, mênh mông:

Người đi Châu Mộc chiều sương ấy

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ

Có nhớ dáng người trên độc mộc

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa

          Cảnh sông nước lúc chiều buông gợi cảm giác xa vắng, mênh mông. Không gian dòng sông giăng mắc trong làn sương thật ma mị và hoang dại làm nên cảm xúc bâng khuâng buổi chia tay – “người đi”. “Chiều sương ấy” là một buồi chiều, khi cơn mưa vừa dứt, sương khói phủ khắp không gian làm cho phong cảnh núi rừng như trong cõi mộng. Điệp cấu trúc, câu hỏi tu từ “có thấy”, “có nhớ” đã diễn tả tinh tế tâm hồn của nhà thơ gửi vào cỏ cây sông nước, ngoài ra, hình ảnh nhân hóa “hồn lau nẻo bến bờ” không chỉ góp phần mang lại cảm giác hoang vắng, tĩnh lặng mà còn gợi ra tâm trạng con người. “Dáng người trên độc mộc” đã trở thành trung tâm của bức tranh thơ. Hình ảnh con người Tây Bắc đang chèo thuyền băng băng vượt sông, vượt “trôi dòng nước lũ” gợi dáng hình mểm mại “hoa đong đưa”, uyển chuyển của người chèo trên chiếc thuyền độc mộc song vẫn rất mạnh mẽ, kiên cường khi chống lại sự dữ dội của thiên nhiên, của dòng nước lũ.

           Bằng tài năng của mình, Quang Dũng đã kết hợp uyển chuyển nét vẽ thi trung hữu họa và các bút pháp gợi tả, kết hợp hài hòa giữa chất nhạc và chất thơ cùng chất hiện thực. Đoạn thơ đã miêu tả được cảm xúc dâng trào của thi sĩ về nhựng kỉ niệm đẹp về thiên nhiên và con người miền Tây Bắc.

          Nếu ở “Tây Tiến” đã miêu tả khung cành sông nước miền Tây Bắc chiều buông thì đến với “Việt Bắc” của Tố Hữu, ông đã miêu tả cảnh vật và con người lao động trong sự chuyển giao từ mùa đông sang mùa xuân

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Đèo cao ánh nắng dao gài thắt lưng

Ngày xuân mơ nở nắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

          Bức tranh hiện ra với màu xanh bát ngát của rừng già. Trên không gian lạnh lẽo, bạt ngàn thăm thẳm ấy là những đuốc lửa đốt lên ấm áp của sắc hoa chuối rừng, xua đi sự lạnh lẽo, hiu hắt, mang lại ánh sáng hơi ấm cho nơi đây. Cảnh vật Việt Bắc không còn hoang lạnh nữa mà đẹp như một bức tranh. Sắc đỏ hoa chuối rừng như thắp lên niềm tin yêu và trở thành điểm nhớ lung linh trong long người về xuôi. Giữa vẻ đẹp của sắc màu, hoa lá, hiện lên con người lao động làm chủ núi rừng. Con người đứng hiên ngang trên đỉnh đèo cao, ánh nắng chiếu vào “dao gài thắt lưng” tạo nên một sự phản quang lấp lánh. Câu thơ cho thấy sự khỏe khoắn, vững chãi của người dân Việt Bắc. Đông qua, xuân đến, núi rừng Việt Bắc như phủ trắng một màu hoa mơ tinh khiết, dịu dàng. Sắc trắng của hoa mơ đã đi vào thơ Tố Hữu bình dị, tự nhiên. Màu trắng ấy tạo nên một cảm giác thơ mộng, trong lành. Động từ “nở” khiến cho màu sắc như đang vận động. Đất trời phơi phới tràn đầy sắc xuân. Sức xuân nối lên trên nền không gian thanh sạch đó là hình ảnh của con người cần cù, chịu khó “chuốt từng sợi giang”. Động từ “chuốt” gợi lên sự khéo léo, tài hoa, nhẫn nại của con người Việt Bắc.

          Kết thúc đoạn thơ, với giọng điệu thơ thủ thỉ, mộc mạc, tâm tình cùng sự phối hợp khéo léo các hình ảnh gợi hình, gợi tả, Tố Hữu đã thành công khi khắc họa cảnh thiên nhiên bao la của núi rừng, con người trở nên kì vĩ, hùng tráng hơn với các sinh hoạt thường ngày của mình. Người lao động hiện lên với vẻ đẹp tài hoa, khéo léo và cần mẫn, vẻ đẹp của sự tài nghệ, thuần thục mà cũng hết sức giản dị.

          Bức tranh thiên nhiên và cảnh sinh hoạt của miền núi rừng Tây Bắc và Việt Bắc đã được vẽ lên nhờ tài năng của Quang Dũng và Tố Hữu. Ở Quang Dũng, ta cảm nhân được ông đã lổng ghép thật tinh tế các biện pháp tu từ cùng với chất nhạc, chất thơ, chất hiện thực để tạo nên khung cảnh sông nước Tây Bắc thật ma mị, hoang sơ. Tô điểm vào đó là hình ảnh những con người Tây Bắc đang “chống lại” cái khắc nghiệt của thiên nhiên nơi đây thật kiên cường. Còn đối với Tố Hữu, ông đã miêu tả cho ta thấy được thời khắc chuyển mủa thật rõ nét bằng những hình ảnh gợi hình, gợi tả. Từ mùa đông lạnh giá sang mùa xuân ấm áp với những điều mới, màu đỏ tươi của hoa chuối đã sưởi ấm không gian nơi đậy, con người lao động cần cù, tỉ nỉ và thật tài hoa. Cả hai nhà thơ sử dụng bút pháp lãng mạn thật tinh tế và tài năng, khiến cho chúng ta chìm đắm vào sự hoang sơ đến kỳ vĩ của thiên nhiên miển Tây Bắc và Việt Bắc, cảm thấy yêu mến sự chịu khó của con người nơi đây.

          Như đã được nhắc đến ở trên, chủ đề về thiên nhiên, con người luôn là nơi đem lại mạch cảm xúc dồi dào cho các nhà thơ nhà văn. Ở đây, các nhà thơ có thề đắm mình vào thiên nhiên, thả trôi tâm hồn và cảm nhận sức sống mạnh mẽ của con ngưởi. Qua hai đoạn trích từ thi phẩm “Tây Tiến” của Quang Dũng và “Việt Bắc” của Tố Hữu, điều này đã được chứng minh và góp phần làm giàu đẹp nền thơ ca văn học Việt Nam. Từ những vẻ đẹp ẩn sâu bên trong miền sông nước Tây Bắc cho đến thời khắc giao mùa, các thi sĩ đã hoàn toàn hòa mình vào trong sự kỳ diệu của thiên nhiên để tô vẽ nên những dòng thơ bất hữu chạm đáy lòng người. Tuy vẫn còn trong giai đoạn của chiến tranh, nhưng Quang Dũng và Tố Hữu đã tạm gác những âu lo sang một bên và cảm nhận một cuộc sống thật bình yện mà đơn sơ. Và trong đời sống đầy bận rộn, tấp nập hiện nay, chúng ta dường như quên đi việc phải chăm sóc cho tâm hồn của mình. Mỗi người trong chúng ta cần có một khoàng thời gian sống chậm lại, tạm gác mọi việc qua một bên để thưởng cho mình những chuyến du ngoạn đến những nơi có núi non, biển cả để xốc lại tinh thần cũng như chiêm nghiệm, nhìn lại những khoảng thời gian mình đã trải qua.