31 Nguyễn Hồng Thanh Thủy

(Tranh ảnh minh họa bài "Đất Nước" của nhóm vẽ: 32 Vũ Hoàng Anh Thư, 14 Trần Lan Hương, 07 Nguyễn Thái Quang Duy, 3 Võ Thụy Anh)

ĐỀ 08: Về đoạn thơ dưới đây (Đất Nước, trích Trường ca Mặt đường khát vọng _ Nguyễn Khoa Điềm) có ý kiến cho rằng: "Đoạn thơ là sự khẳng định vai trò của nhân dân trong việc làm nên lịch sử và truyền thống dựng nước giữ nước”. Ý kiến khác lại cho rằng: “Người làm nên lịch sử không chỉ là những anh hùng nổi tiếng mà còn là những con người vô danh bình dị”. Còn ý kiến riêng của anh/chị ?

" Em ơi em

Hãy nhìn rất xa

Vào bốn ngàn năm Đất Nước

Năm tháng nào cũng người người lớp lớp

Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta

Cần cù làm lụng

Khi có giặc người con trai ra trận

Người con gái trở về nuôi cái cùng con

Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh

Nhiều người đã trở thành anh hùng

Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ

Những em biết không

Có biết bao người con gái, con trai

Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi

Họ đã sống và chết

Giản dị và bình tâm

Không ai nhớ mặt đặt tên

Nhưng họ đã làm ra Đất Nước."

Bài làm

          Đối với bất kì ai trong chúng ta khi nhắc về đất nước có thể sẽ nghĩ đến những hình ảnh, khái niệm khác nhau nhưng lại âm thầm cùng nhau thống nhất một tình yêu bất diệt dành cho đất nước. Hai tiếng đất nước đầy thiêng liêng, cao cả đã khơi nguồn cho vô vàn hồn thơ cất cánh. Tuy nhiên, đất nước có lẽ được nhìn từ nhiều khía cạnh một cách đầy đủ và trọn vẹn nhất qua bài thơ “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm. Nhận xét về cái nhìn ấy, có ý kiến đã cho rằng: “Đoạn thơ là sự khẳng định vai trò của nhân dân trong việc làm nên lịch sử và truyền thống dựng nước giữ nước” nhưng cũng có ý kiến khác lại cho rằng: “ Người làm nên lịch sử không chỉ là những anh hùng nổi tiếng mà còn là những con người vô danh bình dị”. Qua đoạn thơ sau, ta sẽ hiểu rõ hơn về những ý kiến đa dạng ấy:

          “ Em ơi em

           …

           Nhưng họ đã làm ra Đất Nước.”

( Nguồn: pinterest )

       Đã từ rất lâu, Đất Nước luôn là đề tài bất tận trong mọi lĩnh vực nghệ thuật: thơ, văn, nhạc họa. Mỗi một nghệ sĩ sẽ có cho mình một cái nhìn riêng, cảm xúc riêng để miêu tả Đất Nước một cách chân thật nhất. Trường ca Mặt đường khát vọng được tác giả hoàn thành ở chiến khu Trị-Thiên năm 1971. Đất Nước chính là phần đầu chương V của tác phẩm này. Xuyên suốt đoạn thơ trên, ta có thể thấy ý kiến: “Sự khẳng định vai trò của nhân dân trong việc làm nên lịch sử và truyền thống giữ nước” nhằm ca ngợi tinh thần yêu nước, bảo vệ đất nước trước mọi kẻ thù của nhân dân ta. Điều đó được tác giả miêu tả đầy chi tiết và gần gũi. Ý kiến thứ hai: “ Người làm nên lịch sử không chỉ là những anh hùng nổi tiếng mà còn là những con người vô danh bình dị” như nhắc nhở thế hệ sau này về công lao to lớn của những anh hùng đã hi sinh dù tiếng tăm hay âm thầm đều đáng được biết ơn và kính trọng. Hai ý kiến ấy không tách rời mà cộng hưởng vào nhau, liêt kết với nhau và cùng làm sáng tỏ giá trị nội dung, nghệ thuật của “Đất Nước”.

      Mở đầu đoạn trích là tâm tư mà Nguyễn Khoa Điềm muốn nhắn nhủ đến thế hệ mai sau:

          “ Em ơi em

           Hãy nhìn rất xa

           Vào bốn nghìn năm Đất Nước.”

         Lời gọi “Em ơi em” nghe sao mà thân thương, da diết đến thế. Dường như tác giả không thể giấu được sự xúc động của mình khi nhắn gửi về một vấn đề vô cùng thiêng liêng, cao cả này. Nhà thơ mong rằng thế hệ ngày nay biết nhìn về quá khứ, xây dựng một bức tường kí ức vững vàng về nguồn cội của chính mình và đừng đánh mất nó bởi quá khứ chính là một phần của hiện tại, không có quá khứ thì liệu rằng sẽ có hiện tại chăng ? Cụm từ “bốn nghìn năm” gợi nhắc bề dày lịch sử bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Khoảng thời gian ấy tràn ngập bi thương nhưng lại rất đỗi hào hùng. Nhìn về quá khứ rất xa để thấy được những tháng ngày người người bất phân già trẻ, gái trai vừa miệt mài lao động để có cơm ăn áo mặc vừa bất chấp mọi hiểm nguy, gian khổ trước bạo lực của kẻ thù cướp nước:

          “ Năm tháng nào cũng người người lớp lớp

           Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta

           Cần cù làm lụng

           Khi có giặc người con trai ra trận

           Người con gái trở về nuôi cái cùng con ”

( Nguồn: Pinterest )

         Ông cha ta từ xa xưa luôn đặt quyền lợi của Tổ quốc lên sự ưu tiên hàng đầu, họ sẵn sàng hi sinh những tình cảm riêng của mình như tình yêu, tình chồng vợ để lên đường đánh giặc cứu nước với một thái độ dứt khoát mà không hề so đo, tính toán. Hơn nữa, dân tộc ta là một tập thể đoàn kết, kể cả già hay trẻ, đàn ông hay đàn bà:

       “  Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh

           Nhiều người đã trở thành anh hùng

           Nhiều anh hùng cả anh và em đều biết ”

          Đúng là có nhiều vị anh hùng cả anh và em đều nhớ khắc cốt ghi tâm. Sẽ là một thiếu sót lớn nếu ai đó không biết đến vị lãnh tụ vĩ đại Hồ Chí Minh và đại tướng Võ Nguyên Giáp bởi nhờ có sự dẫn dắt của họ nên nước ta mới có được độc lập như ngày hôm nay. Không những thế, chúng ta làm sao quên được hình ảnh những người phụ nữ quả cảm đi vào lịch sử dân tộc như bà Trưng, bà Triệu,…

         “Nhưng em biết không

           Có biết bao người con gái, con trai

           Trong bốn nghìn lớp người giống ta lứa tuổi

           Họ đã sống và chết

           Giản dị và bình tâm

           Không ai nhớ mặt đặt tên

           Nhưng họ đã làm ra Đất Nước.

         Và trong suốt chiều dài lịch sử ấy, có biết bao lớp người con gái, con trai trạc tuổi chúng ta bây giờ đã không ngần ngại đứng lên, cống hiến sức trẻ cho đất nước. Họ chấp nhận số phận và khi đối diện với cái chết họ không hề lo sợ bởi họ sống vì nước và sẵn sàng hi sinh vì màu cờ sắc áo. Sự hi sinh đó có thể không được biết đến tuy nhiên nhà thơ đã khẳng định vai trò của họ với đất nước to lớn vô cùng. Họ chỉ đơn thuần là những con người bình thường, giản dị nhưng lại mang trong mình một tình cảm yêu nước tràn đầy mãnh liệt và không gì có thể sánh bằng. Không cần biết bản thân là ai trong xã hội nhưng khi đất nước lâm nguy, đứng trước nguy cơ đe dọa của mọi thế lực thù địch, bất kể ai cũng sẵn sàng liều mình đứng lên, một lòng một dạ chiến đấu vì Tổ quốc. Và chính những con người ấy đã “làm ra Đất Nước” ngày hôm nay.

          Như vậy, ý kiến “ Đoạn thơ là sự khẳng định vai trò của nhân dân trong việc làm nên lịch sử và truyền thống giữ nước” và “Người làm nên lịch sử không chỉ là những anh hùng nổi tiếng mà còn là những con người vô danh bình dị” không hề mâu thuẫn hay rời rạc. Chúng đan vào nhau, dẫn dắt nhau để người đọc hiểu được công lao to lớn của thế hệ đi trước để có được một đất nước hòa bình, độc lập như ngày hôm nay. Và sự liên kết giữa những ý kiến trên đã góp phần mang đến thành công cho đoạn thơ. Nguyễn Khoa Điềm đã thật sự thành công khi kết hợp hài hòa giữa nội dung và nghệ thuật. Với việc lựa chọn thể thơ tự do, phóng khoáng và sử dụng các chất liệu văn hóa dân gian tạo nên những câu thơ hiện đại nhưng vẫn thể hiện được dụng ý nghệ thuật, sức gợi cho câu thơ. Các yếu tố trên là nét đặc sắc trong phong cách thơ của ông.

          Gấp lại những trang thơ “Đất Nước” của Nguyễn Khoa Điềm, chắc hẳn bất kì ai đều sẽ cảm thấy bồi hồi, biết ơn với những gì mà thế hệ đi trước để lại ngày hôm nay. Đại diện cho lớp trẻ hiện nay, em sẽ cố gắng duy trì, giữ vững và phát huy truyền thống của dân tộc vì một Việt Nam giàu đẹp, vững mạnh.

( Nguồn: Pinterest )